Wat is het verschil tussen een pensioenspaarverzekering en een pensioenspaarfonds?

Kent u het verschil tussen een pensioenspaarverzekering en een pensioenspaarfonds? Wat betekent pensioensparen in tak 21, tak 23 of tak 44 precies? Wat is premieteruggave? En loont het om van spaarstrategie te veranderen als uw pensioen nadert?

Ruim drie miljoen Belgen doen aan pensioensparen, waarvan ongeveer de helft via een fiscaal voordelig pensioenspaarfonds bij de bank. In een pensioenspaarfonds (of pensioenspaarrekening) wordt het geld dat u opzijzet belegd op de beurs. De uiteindelijke opbrengst hangt dus volledig af van de prestaties van de beurs tijdens de looptijd van uw pensioenspaarfonds. En die kunnen zowel positief als negatief zijn. 

De andere helft van onze landgenoten klopte aan bij een verzekeringsmaatschappij en koos voor een pensioenspaarverzekering. Ook deze formule geeft recht op een belastingvoordeel en biedt meer opties: u spaart in een levensverzekering in tak 21, tak 23 of tak 44.

Pensioensparen in tak 21, tak 23 of tak 44: wat is dat precies?

Een pensioenspaarverzekering is flexibeler dan een pensioenspaarfonds omdat u uw rendement zelf kunt sturen via de volgende formules: 

1. Wilt u uw spaargeld, net zoals in een pensioenspaarfonds, op de beurs investeren via een fonds? Kies dan voor een tak 23-levensverzekering. U kunt uw inleg investeren in meerdere fondsen. Vandaag biedt P&V zeven fondsen aan: van defensief tot dynamisch.  Zo kunt u zelf, in samenspraak met uw P&V-adviseur, uw pensioenspaarplan samenstellen in functie van uw risicoprofiel en beleggingsfilosofie. 

2. U verkiest zekerheid en een gewaarborgd rendement? Dan is een pensioenspaarverzekering tak 21 iets voor u. Vandaag kunt u kiezen voor een rendement van 1,7% of 0%. Het rendement is gewaarborgd tot einddatum, maar kan veranderen voor toekomstige stortingen. In functie van de resultaten van uw verzekeringsmaatschappij krijgt u eventueel ook nog een winstdeelname. Die is echter niet gegarandeerd en het toegekende bedrag is variabel.

3. De laatste jaren is vooral de combinatie van beide takken in één pensioenspaarverzekering aan een opmars bezig. Deze combinatie wordt tak 44 genoemd (de optelsom van tak 21 + tak 23). De interesse voor tak 44 is niet verwonderlijk, wat deze spaarformule is een gulden middenweg tussen zekerheid en rendement.

Wat zijn de voordelen van pensioensparen in tak 44?  

Met een tak 44-pensioenspaarverzekering bepaalt u zelf hoeveel u met gewaarborgd rendement belegt (in tak 21) en hoeveel u in één of meerdere fondsen investeert (tak 23). In een pensioenspaarfonds bij de bank hebt u deze optie niet: u belegt automatisch voor 100% in één fonds.

Bovendien kunt u op elk moment de spaarstrategie van uw pensioenspaarverzekering aanpassen. Sparen via een verzekering biedt u dan ook een grotere flexibiliteit.

Welke formule kiest u voor uw pensioenspaarverzekering?

Vooraleer te starten met pensioensparen, moet u uzelf een aantal vragen stellen. Welk risico ben ik bereid te nemen? Welk rendement wil ik behalen? Wat is mijn beleggingshorizon? Wat is mijn financiële situatie?

Ook uw kennis en ervaring met beleggingen en de mate waarin duurzaamheid belangrijk is voor u, spelen een rol om uw profiel te bepalen.

Om uw ideale spaarformule te bepalen, kunt u zelf op onderzoek gaan. Op onze fondsenpagina vindt u al heel wat informatie over het historisch rendement, de risicoklasse en de duurzaamheid van onze fondsen.

Maar u kunt zich ook laten begeleiden door een P&V-adviseur. Onze adviseurs volgen regelmatig bijscholingen over de marktomstandigheden of de visie van onze fondsenbeheerders. Daarnaast beschikken ze over tools om uw profiel te bepalen en na te gaan of de gewenste formule past bij uw profiel.

Wanneer bouwt u het risico in uw pensioenspaarverzekering best af?

Pensioensparen doet u op lange termijn. Jongeren doen er dan ook goed aan om, rekening houdend met hun risicoprofiel, zo dynamisch mogelijk te sparen. Die strategie levert potentieel een hoger rendement op. En omdat hun beleggingshorizon nog lang is, hebben ze na een eventuele beursdip alle tijd om te herstellen.

Als uw pensioen dichterbij komt, is het belangrijk om uw risico (en dus het percentage van uw spaargeld in een fonds) af te bouwen. Zo kunt u de laatste jaren enkel in tak 21 te storten. U kunt ook uw al opgebouwde reserves overdragen naar tak 21. Bij P&V kunt u eenmaal per jaar gratis uw reserves overdragen van een tak 23-fonds naar een ander tak 23-fonds of van tak 23 naar tak 21.

Bij een pensioenspaarfonds kunt u uw reserves alleen overdragen naar een defensiever fonds. De overdracht van uw gespaarde geld naar een formule met vaste rente (tak 21) is hier niet mogelijk.

Worden een pensioenspaarverzekering en een pensioenspaarfonds op dezelfde manier belast?

Als u uw pensioensparen fiscaal in mindering bracht, dan wordt u belast op uw opgebouwde reserve. Deze belasting wordt ingehouden in het jaar waarin u 60 wordt en bedraagt 8%.

U koos voor een pensioenspaarverzekering in tak 21? Dan betaalt u deze belasting op de som van de aan uw gewaarborgd rendement opgerente premies. De eventuele jaarlijkse winstdeelname is belastingvrij. In het tak 23-gedeelte van pensioenspaarverzekeringen wordt de belasting van 8% gewoon berekend op de reserve. In deze formule is namelijk geen winstdeelname voorzien: uw rendement hangt enkel af van de prestaties van de door u geselecteerde fondsen.

Klinkt logisch, maar toch is dit bij een pensioenspaarfonds anders. Hier betaalt u belasting op basis van een fictief rendement. De fiscus gaat namelijk uit van een jaarlijks rendement van 4,75%. Voor stortingen gedaan vóór 1992 is dat zelfs 6,25%. Als uw fonds dus een hoger rendement behaalde op het moment van de taxatie, dan hebt u tweemaal geluk. In dat geval hebt u een mooi rendement en bovendien een deel dat niet belast wordt. Maar het omgekeerde scenario is ook mogelijk. Want stel dat uw pensioenspaarfonds minder dan 4,75% interest opleverde, dan betaalt u belastingen op fictief geld!  

Wat als u door inkomensverlies geen premies meer kunt storten in uw pensioenspaarplan? 

Pensioensparen is sparen op lange termijn. Er kan dus van alles gebeuren vóór u met pensioen gaat. Stel dat u inkomensverlies lijdt omdat u na een ongeval een lange tijd arbeidsongeschikt wordt. In dat geval moet u misschien uw pensioensparen een jaar of zelfs langer op pauze zetten. Dat is jammer, want dan bouwt u niets op en haalt u mogelijk uw spaardoel niet.

De meeste verzekeringsmaatschappijen bieden u de mogelijkheid om uw pensioenspaarplan te beschermen met aanvullende verzekeringen. Populair is bijvoorbeeld de optie premieteruggave. Die zorgt ervoor dat de opbouw van uw pensioenkapitaal niet in het gedrang komt, aangezien u uw gestorte premies terugkrijgt.

Deze extra beschermingsformules worden niet aangeboden als u voor een pensioenspaarfonds bij de bank kiest. 

Ook P&V biedt aanvullende opties aan bij pensioensparen:

• een kapitaal overlijden
• een ongevallenverzekering
• premieteruggave
• een aanvullende rente bij arbeidsongeschiktheid.

Kiest u voor één of meerdere van deze opties, dan moet u wel minstens 10% van uw premie in tak 21 investeren. 100% in een tak 23-fonds sparen is dan niet mogelijk.

Kunt u overstappen van een pensioenspaarfonds naar een pensioenspaarverzekering?

Als u al een pensioenspaarfonds hebt, dan kunt u op elk moment beslissen om hier geen stortingen meer in te doen en verder te sparen via een pensioenspaarverzekering.

Opgelet: als u in 2023 zowel in een pensioenspaarfonds als in een tak 23-pensioenspaarverzekering premies stort, dan ontvangt u twee fiscale attesten. Bij uw belastingaangifte moet u dan kiezen welke premie u aangeeft. Kies in dat geval voor de spaarformule waarin u het hoogste bedrag stortte, want jaarlijks mag u de premie van slechts één pensioenspaarcontract fiscaal in mindering brengen.

Wat met de reserve van uw pensioenspaarfonds als u overstapt naar een pensioenspaarverzekering? Die moet u laten staan bij uw bank. Reserves van een pensioenspaarfonds kunnen niet worden overgedragen worden naar een pensioenspaarverzekering. 

Dit artikel werd geactualiseerd op 31/08/2023.