Wat zijn de rechten en plichten van fietsers in België?

Fietsers zijn zwakke weggebruikers en genieten daardoor bepaalde rechten. Maar dit betekent niet dat ze onaantastbaar zijn en alles mogen. Net als de andere weggebruikers moeten ook fietsers bepaalde regels naleven. Het is dus belangrijk dat ze zowel de wegcode als de 'code van de straat' kennen. Zorg dat u mee bent en lees dit overzicht van de rechten en plichten van fietsers!

Rechten van de fietsers

Fietsers genieten bepaalde rechten die hen extra beschermen wanneer ze op de openbare weg rijden. Om de veiligheid van fietsers niet in het gedrang te brengen, moeten bestuurders van motorvoertuigen rekening houden met de volgende regels:

• Een bestuurder moet een zijdelingse afstand van minstens één meter aanhouden tussen zijn voertuig en de fietser.
• Een bestuurder mag een oversteekplaats voor fietsers slechts met matige snelheid naderen, zodat de fietsers niet in gevaar worden gebracht en niet gehinderd worden bij het oversteken van de rijbaan.
• Indien nodig moeten de bestuurders stoppen om fietsers door te laten.
• In een file moet de doorgang voor fietsers steeds vrij blijven.

Bij een ongeval biedt de wet de fietsers extra bescherming: wie een fietser omverrijdt, moet niet alleen de lichamelijke schade vergoeden, maar ook eventuele schade aan kleding en een bril. Deze regel geldt automatisch, ongeacht de aansprakelijkheid voor het ongeval. Alleen fietsers die ouder zijn dan 14 jaar en bewust een ongeval hebben veroorzaakt, moeten zelf de kosten betalen.

Verplichtingen van de fietsers

Hoewel fietsers zwakke weggebruikers zijn, wil dit niet zeggen dat ze geen verplichtingen hebben. Ze mogen bijvoorbeeld geen misbruik maken van de voorrang die ze op bepaalde plaatsen hebben, want zo kunnen ze andere weggebruikers in gevaar brengen. Fietsers moeten de verkeersregels naleven om de eigen veiligheid en die van anderen te garanderen en ze moeten er ook voor zorgen dat hun fiets en uitrusting altijd in orde zijn.

Fiets en uitrusting in orde

Om op de openbare weg te mogen rijden, moet de fiets uitgerust zijn met een aantal elementen. Zo moeten fietsers een bel op hun fiets hebben om hun aanwezigheid aan te geven, en natuurlijk ook goede remmen voor en achter voor de eigen veiligheid en die van de andere weggebruikers. Voor een betere zichtbaarheid moet de fiets ook uitgerust zijn met een geel of wit licht vooraan en een rood licht achteraan. Reflectoren zijn eveneens verplicht. De fiets moet vooraan een witte reflector hebben en achteraan een rode reflector, reflectoren op de pedalen en reflectoren in de wielen of banden met reflecterende zijkanten. De fietser zelf draag best een reflecterend hesje. En tot slot: ook al is het dragen van een helm niet verplicht op de fiets, toch wordt het sterk aanbevolen.

Het fietspad: verplicht of niet?

Als er een aangelegd fietspad is (aangeduid door twee evenwijdige witte lijnen op het wegdek of door een verkeersbord) moeten fietsers in België dit volgens de wegcode gebruiken, wanneer het zich rechts bevindt ten opzichte van de rijrichting. In principe kan de fietser een fietspad volgen in de richting van waar de signalisatie zichtbaar is. Een links gelegen fietspad kan dus ook worden gebruikt als dit in die richting is aangeduid. Fietsers zijn echter niet verplicht om een links gelegen fietspad te gebruiken als bijzondere omstandigheden dat rechtvaardigen.

Rijden op het voetpad: wel of niet toegestaan?

Er wordt vaak gezegd dat een fiets niet op het voetpad thuishoort. Maar zoals altijd zijn er uitzonderingen. Zo mogen kinderen jonger dan 9 jaar er met een kinderfiets wel op rijden. Andere fietsers mogen ook op het voetpad rijden als er geen fietspad is of als het fietspad niet berijdbaar is, op voorwaarde dat de weg zich niet in de bebouwde kom bevindt, dat de fietser zich op het rechtervoetpad bevindt en dat hij plaatsmaakt voor de andere gebruikers van het voetpad. Al die voorwaarden samen moeten vervuld zijn opdat fietsers op het voetpad mogen rijden.

Met twee naast elkaar rijden: gevaarlijk?

Fietsen met z'n tweeën, dat betekent vaak netjes achter elkaar rijden. Niet zo handig om te communiceren. De wegcode bepaalt evenwel dat fietsers maximaal met twee naast elkaar mogen rijden op de rijbaan, als er geen fietspad is. Wanneer ze echter niet kunnen worden gekruist door een voertuig dat uit de tegenovergestelde richting komt en zijn weg dus niet normaal kan voortzetten, moeten ze achter elkaar rijden. Buiten de bebouwde kom moeten fietsers in een rij rijden als er een voertuig van achteren komt.

Verboden rijrichting en rood licht: uitzonderingen voor fietsers?

Steeds vaker zien we dat fietsers tegen de rijrichting in rijden. Mogen ze dat wel? Niet altijd. Dat is immers alleen toegestaan als er onderaan een wit bord met een fiets staat. Anders kan de fietser beboet worden. Ook zien we vrij vaak fietsers door het rode licht rijden. In feite mogen fietsers, als er een bord met een fiets op een kruispunt met verkeerslichten staat, door het oranje of rode licht rijden als ze rechtsaf slaan of rechtdoor gaan. Uiteraard moeten ze in beide gevallen om veiligheidsredenen toch voorrang verlenen aan de andere weggebruikers.

Hoe beschermt u uzelf en uw tweewieler het best?

Jammer genoeg kunnen fietsers (en automobilisten), zelfs als ze de hierboven vermelde regels en richtlijnen naleven, niet tegen alle grote en kleinere risico’s en gevaren, zoals een ongeval of diefstal, worden beschermd. Maar gelukkig kunnen de gevolgen ervan beperkt worden door bepaalde voorzorgen te nemen en een goede verzekering af te sluiten.

Wat kunt u doen om diefstal te voorkomen?

U bent natuurlijk enorm gehecht aan uw fiets. Hij ziet er dan ook prachtig uit! En dat is ook precies wat de persoon denkt die van plan is om hem te stelen... Een stevig slot is dus onmisbaar om uw fiets tegen diefstal te beschermen.

Ongeval met fiets en auto: wie betaalt de schade?

De toename van het aantal fietsers in het verkeer, onder meer doordat steeds meer personen met de fiets naar het werk gaan, verhoogt ook het risico op ongevallen. Wie moet wie vergoeden bij een ongeval tussen een automobilist en een fietser? Welke verzekering komt tussen?

De aansprakelijkheidsregeling bij een ongeval tussen een auto en een fiets werkt eigenlijk niet zoals bij een ongeval tussen twee auto's omdat een fietser door de wet als een 'zwakke weggebruiker' wordt beschouwd. Dit betekent dat de lichamelijke schade van de fietser (medische kosten, invaliditeitsuitkeringen) bij een ongeval altijd worden vergoed door de BA-autoverzekering van de betrokken bestuurder! De vraag wie in fout is, is hier niet eens aan de orde. Dat noemen we de 'objectieve aansprakelijkheid'.

Voor de materiële schade daarentegen geldt het principe 'wie in recht is en wie in fout is' wel en wordt verwezen naar de wegcode: verkeerslichten, verkeersborden en voorrang!

Hopelijk bent u nu beter geïnformeerd over uw rechten en plichten als fietser. Stap op uw fiets en geniet ervan!